Verloren in niemandsland Hoe overleef je “The silent treatment…”?
Geplaatst op 21 november 2018 door Marjon Kuipers“In de stilte van jouw zwijgen
raak ik telkenmale zoek”
(MK)
The silent treatment, het doodzwijgen of negeren in een relatie wordt gezien als één van de naarste dingen die je elkaar kunt aandoen. Het is een vorm van emotionele mishandeling die erg pijnlijk is en waar de partner die dit ondergaat met moeite van kan loskomen. Het is gemeen en wreed. Altijd. Het ondermijnt de fundamenten van je bestaansrecht.
Je bent onzichtbaar voor de partner waar je gevoelens voor koestert en waarvan je dacht dat je daar een connectie mee had. Het schuurt tegen jouw recht op een gelijkwaardige plaats in de relatie. Het schuurt tegen jouw gevoel van zijn. Het doodzwijgen raakt je in je existentie, in het geloof en vertrouwen in jezelf. Het erbij horen, onderdeel uitmaken van is belangrijk voor ons. Buitengesloten zijn doet pijn. Het raakt in onze basisbehoefte. Je waant je in een emotionele achtbaan in niemandsland waarbij jij stuurloos in het achterste karretje zit.
Overlevingsgedrag
In de periode van het negeren raak je in bijna permanente staat van overlevingsgedrag, het vechten, vluchten of verstijven.
De vecht – vlucht- of verstijvingsresponse is voor het eerst beschreven door Walter Bradford Cannon (1932) in The Wisdom of the Body . Hij zag het verband tussen de reactie van verschillende dieren op acuut gevaar gevolgd door een reeks van fysiologische reacties.
Cannon onderkende de hormonen adrenaline, noradrenaline en cortisol die tijdens een stresssituatie vrijkomen in het lichaam en die verantwoordelijk zijn voor een aantal automatische fysiologische reacties, waaronder de versnelling van ademhaling, verhoging van de hartslag, stijging van de bloeddruk en het vertragen van het spijsverteringstelsel. Je hebt er weinig controle op en dat maakt dat je zo lang een speelbal kunt zijn van jouw eigen emotie die getriggerd wordt door de stilte behandeling.
Cortisol is een stresshormoon en wordt via de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as) gegenereerd. Cortisol is in een gezonde dosis altijd in het lichaam aanwezig. Cortisol blijft tijdens de langdurige stress die je nu ervaart veel langer in jouw lichaam actief. Zolang er balans is tussen stress en herstel krijgt de cortisol de gelegenheid om af te vloeien. Gebeurt dit niet dan ontstaat er chronische stress door de stapeling van cortisol in je lichaam en dat resulteert in allerlei lichamelijke en mentale klachten. Je immuunsysteem verzwakt. Je kunt niet meer goed nadenken. Je lontje wordt korter, je blaft je kinderen, vrienden en je huisdieren af. Kortom, van te veel cortisol in je lichaam wordt je geestelijk en lichamelijk ziek. Conclusie; van het ondergaan van een stilte behandeling word je ziek en soms zelfs een beetje gek! En het is niet eens die behandeling die dat doet. Het zijn jouw eigen hormonen die dat doen!
Wat doet jouw brein tijdens stress?
Om de emotionele achtbaan te begrijpen waar je in lijkt te verkeren helpt het als je inzicht krijgt in de werking je brein.
Onze hersenen zijn grofweg in te delen in drie hersengebieden.
(Sagan , Miller ) De hersenen werken als samenhangend geheel maar dienen tegelijkertijd elk hun eigen doel.
Het drieledige brein bestaat uit het reptielenbrein, het limbisch systeem en de neo cortex.
De neo cortex is het denkende deel van ons brein en tevens het jongste deel. Het is verantwoordelijk voor de cognitieve verwerking, denken, taal, beredeneren, besluitvorming en zelfreflectie. (Ogden) Dit deel van het brein is erg gevoelig voor stress en laat zich bij de geringste vorm hiervan “kapen” door het limbische- en reptielenbrein.
Het limbisch brein is het gedeelte waar onze emoties gegenereerd worden. Het zorgt ervoor dat we emoties kunnen ervaren, zorgt voor sociale betrokkenheid en gehechtheid en labelt eerdere ervaringen op als veilig of onveilig.
Het reptielenbrein is het oudste deel van het brein en werkt instinctief en automatisch. Het reptielenbrein is verantwoordelijk voor alle functies die te maken hebben met ons voortbestaan zoals hartslag, ademhaling, spijsvertering en lichaamstemperatuur.
Dit deel van het brein is dag en nacht actief. Het reptielenbrein vormt samen met het limbische brein onze “lijfwacht”.
Nare situaties brengen altijd gevoelens van stress met zich mee. Tijdens dit proces ben je tot weinig of geen denkvermogen in staat. De prioriteit ligt op het “reageren” in plaats op het “denken”. De subcortiale hersenen (Ogden) nemen de regie over want jouw lichaam en geest bevinden zich in een vecht-vlucht- of verstijf respons.
Wat heb jij allemaal gedaan om het tij te keren?
Je hebt waarschijnlijk alles uit de kast getrokken om contact te krijgen met degene waar je de stilte behandeling van krijgt.
Je bent boos geworden, je hebt gehuild, geschreeuwd en gesmeekt.
Je hebt passende liedjes gestuurd, vrienden en vriendinnen ingeschakeld, rake teksten en zelfs poezie geschreven, je hebt allerlei snode plannen uitgedacht, tig x sorry gezegd omdat je dacht dat het aan jou lag en je bent jezelf meermaals verloren in het ondergaan en aangaan van seksuele uitspattingen die je vanuit jezelf nooit zou hebben gedaan.
Kortom; aan jou heeft het niet gelegen.
Of toch….?
Want hoe meer jij toenadering zoekt, hoe meer de ander zich nog zal terugtrekken, waardoor jij je in al jouw wanhoop er nog een schepje bovenop doet met als gevolg dat je in een neerwaartse spiraal van kwaad tot erger terecht komt en zelf met een ongelofelijk rot gevoel blijft zitten.
Schuld of onschuld?
De ander kun je niet veranderen. Hij of zij heeft zo zijn eigen redenen om te doen zoals hij of zij doet. Als je de overtuiging hebt dat ieder gedrag een positieve intentie heeft dan is ook het gedrag van degene die dit doet te rechtvaardigen. Prima… alleen niet met jou toch…?
Vaak wordt degene die jou de stilte behandeling geeft in verband gebracht met een (narcistische) persoonlijkheidsstoornis.
In de literatuur wordt narcisme en de stilte behandeling bijna altijd in combinatie vermeld. Het lastige bij een dergelijke persoonlijkheidsstoornis is dat de persoon in kwestie er zelf niet bewust last van heeft en gauw wijst naar een ander als er iets voorvalt wat raakt.
Narcisme komt naar schatting voor bij 1% van de bevolking waarbij de mannen oververtegenwoordigd zijn (50 tot 75 procent). Totaal heeft tussen de 4,4 en 13,5 % van de bevolking een persoonlijkheidsstoornis .
Behalve persoonlijkheidsstoornissen zijn er ook andere oorzaken van het volledig uit contact gaan. Denk hierbij aan burn-out of andere stress gerelateerde klachten.
Ook bij autisme kom je dit fenomeen vaak tegen. In de uitvoering nagenoeg hetzelfde, de intentie is een andere.
En onderschat ook niet de effecten van het Liefdesbang, de bindingsangst bij de ander en de verlatingsangst bij jezelf.
Hannah Cuppen schreef hier een fantastisch boek over.
“Alles is te veel
niets is genoeg”
(mk)
Soms is ook bij degene die de stilte behandeling uit voert de eigen pijn te groot en is er geen ruimte meer voor iets anders dan het meest noodzakelijke waarbij het zomaar kan dat juist jij dit niet bent.
Neemt niet weg dat, wat de achterliggende oorzaak ook is, het even goed een pijnlijke situatie te weeg brengt en het zou enorm schelen als in alle situaties een open communicatie mogelijk zou zijn. Eigenlijk is er altijd wel sprake van gekwetste gevoelens en emotionele blokkades in het verleden waardoor degene jou zo behandelt zo ontoegankelijk is geworden en onmachtig is tot het aangaan van een oprechte dialoog.
Een excuus voor het gedrag ontstaat hier niet mee. Een relatie, iedere relatie vraagt om wederkerigheid. Ook al zijn de problemen nog zo groot en is de relatie eindig, dan nog mag je wederzijdse emotionele volwassenheid en enige mate van conflictmanagement verwachten.
De laatste jaren lijken de problemen alleen maar groter te worden.
Ons digitale leven stompt ons af van het aangaan van een dialoog. Huwelijken worden tegenwoordig beëindigd met een paar whats-app berichtjes. De jongere generaties leren niet meer om even een heftige confrontatie te hebben en een half uur later van het lachen over de grond te rollen als even goede vrienden maar vechten het uit via whats app met uit eindelijk het blokkeren van het contact. Hoe moet het later als je zo jong al de basale vaardigheden tot conflictmanagement mist?
Vraag je zelf eens af
Je kunt je blijven afvragen waarom iemand zo handelt en geen ander repertoire lijkt te hebben dan het stoppen met reageren op jouw vragen, het niet meer reageren op telefoongesprekken of berichtjes. Destructie van iedere vorm van communicatie door stilte. Jou in verwarring achterlatend, verslagen, eenzaam, bang en bezorgd.
Je kunt je ook afvragen waarom juist jij voor de charmes bent gevallen. Wat is het bij jou dat je daar gevoelig voor bent gebleken? Je kunt stellen dat de stilte behandeling het meeste effect heeft op sensitieve, empatische, kwetsbare mensen. Wat is het in jou dat je een gewillig “slachtoffer” bent gebleken. Is het jouw behoefte om gezien te worden, aan erkenning of bewondering?
Is het de exclusief lijkende aandacht die jou heeft doen smelten? Is het dat wat je als kind moest ontberen omdat jouw ouders emotioneel niet beschikbaar waren?
Of is het de herkenning van de nestgeur van jouw dominantie vader of moeder die jouw onbewuste brein bij deze partner als vertrouwd heeft gelabeld?
Je hebt vast ook genoten van de attente aandacht in het begin.
Het gevoel dat je kreeg speciaal te zijn waardoor het veilig leek jouw hoofd en hart te kunnen delen. Je bent vast je eigen grenzen weleens overgegaan omdat het zo vertrouwd en verbonden voelde.
“We maken een leugen tot onze waarheid om te overleven
proberen dat te vergeten tot dat het niet meer gaat”
(MK)
En vraag jezelf ook eens af of je het niet allemaal al geweten hebt dat de relatie niet okay voor je was maar dat je het steeds voor jezelf hebt goedgepraat. Het voor jezelf ontkennen was vast makkelijker dan het toelaten van de realiteit.
Vraag jezelf ook eens af wat het jou zou kunnen opleveren als je jezelf geen slachtoffer meer voelt van de persoon waardoor je je zo laat behandelen. Wat ben jij eigenlijk zelf waard?
Jij hebt een keuze
Denk je dat je in de relatie moet blijven of om aan de relatie te blijven trekken omdat je niet anders kunt dan verandert er niets. Alles is met alles verbonden. Het proces waar je je nu in begeeft is geen cognitief proces. Je zit in de overlevingsmodus en daar werkt je normaal zo heldere verstand niet goed. Dat betekent ook dat praten met derden, al of niet professional niet helpt. Wat helpt is het doorleven van een transformatieproces, een zelfvergevingsproces. Niet via taal maar via kleine bewezen stappen die jouw emotionele brein wel begrijpt.
Pas als jij verandert gebeurt er iets. Het is geen makkelijk proces want ook jij hebt jouw redenen te doen wat je doet en soms is het gewoon nog niet erg genoeg. Laats vroeg ik iemand hoe erg haar relatie met haar partner was aan te geven op een schaal van 1 tot 10. Haar antwoord was een 9. Ze blijft want pas een 10 is erg genoeg.
En denk vooral niet dat wij onze wijsheid alleen maar uit een boekje hebben. Een extreem dominante vader of een ex met nare trekjes.
Been there, done that…
Ook wij kennen het proces, niet door te schuilen bij anderen maar door het omarmen van onze eigen pijnpunten en kwetsbaarheden waarbij we met snot voor onze ogen op onze knieën door het stof zijn gegaan.
Om eruit te komen als een ander mens. Niet persé beter, wel liefdevoller naar ons zelf en vooral op eigen benen. Lees hier het persoonlijke verhaal van Leonie. https://www.facebook.com/devergevingscode/posts/129528111042211:0
Wil ook jij ook uit die emotionele achtbaan stappen? Wil je stoppen met die emotionele afhankelijkheid? Stoppen met het verdwalen in niemandsland in het vurige verlangen naar connectie met iemand die dat niet kan geven? Zeg nou zelf, dit wil je toch oprecht niet meer nodig hebben.
Maak dan ook jouw nieuwe verhaal en geef op te hopen op een beter verleden. De waarheid bestaat niet er is geen goed of fout. Er zijn alleen verhalen. Jij bepaalt welk verhaal van jou is, welk verhaal jij wilt leven. Jij hebt de regie over jouw eigen leven. Wij helpen je daarmee graag want met jouw nieuwe verhaal kun je zelf weer liefdevol verder.
Marjon Kuipers
Leonie Poth
Overige Literatuur en bronnen
Campbell, W.K., & Miller, J.D. (2011). The handbook of narcissism and narcissistic personality disorder. New Jersey: John Wiley Sons, Inc.
Frances, A. & First, M.B. (2000). Stemming en stoornis. Amsterdam: Nieuwezijds.
Kernberg, O.F. (1992). Aggression in personality disorders and its perversion. New Haven, T: Yale University Press.
Krizan, Z., & Johar, O. (2012). Envy divides the two faces of narcissism. Journal of Personality, 80, 1415 – 1451.
Sprey, A. (2002). Praktijkboek persoonlijkheidsstoornissen. Diagnostiek, cognitieve gedragstherapie en therapeutische relatie. Houten/Diegem: Bohn Stafleu van Loghum.
The Silent Treatment: A Narcissist’s Trick of the Trade of Emotional Abuse
This Is How You Survive The Narcissist’s Silent Treatment (without Completely Losing Yourself)
www.deviersprong.nl. Website van De Viersprong, een psychotherapeutisch centrum dat is gespecialiseerd in onderzoek en behandeling van persoonlijkheidsstoornissen.
www.persoonlijkheidsstoornis.allepaginas.nl.
Startpagina met uiteenlopende links op het gebied van persoonlijkheidsstoornissen.
www.psychiatrienet.nl. Website van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, met onder meer informatie over persoonlijkheidsstoornissen en verwijzingen naar andere websites.
www.psychischegezondheid.nl. Website van het Fonds Psychische Gezondheid dat zich inzet voor mensen met psychische problemen en hun omgeving.
www.trimbos.nl. Website van het Trimbos-instituut, een kennisinstituut op het gebied van geestelijke gezondheid. Met uiteenlopende digitale informatie over aandoeningen en hulpverlening.
Boeken over Narcisme bij BOL
https://www.bol.com/nl/s/algemeen/zoekresultaten/Ntt/narcisme%2Bboeken%2Bnederlands/N/0/Nty/1/search/true/searchType/qck/suggestedFor/narcisme/originalSearchContext/media_all/originalSection/main/defaultSearchContext/media_all/sc/media_all/index.html