De stress van kinderen in echtscheidingssituaties
Geplaatst op 8 december 2018 door Marjon KuipersEen scheiding brengt allerlei gevoelens met zich mee. Spanning, onzekerheid, volle bak emoties en een flinke dosis stress. Je zit als ouders in een emotionele achtbaan, dikwijls (onbewust) vechtend om de beste plek, en daarbij vergeet je wel eens dat jullie kinderen in het achterste karretje zitten.
Kinderen ervaren ook stress. En niet zo’n klein beetje ook. Ze doen stoer of spelen het lieve rustige kind. Soms een boze bui of hevig verdriet maar vaak lijkt het wel te gaan. Ik hoor het ouders zeggen. “De kinderen hebben er geen last van”. Niet zelden is dat wat kinderen doen. Zichzelf wegcijferen en de onveiligheid verduren en er ogenschijnlijk geen last van hebben. En hoe ouders ook hun best doen, een scheiding en ook de tijd daarna is altijd een onveilige periode voor kinderen. En als de rust een beetje is terug gekeerd breekt de volgende stressvolle periode voor ze aan. De nieuwe liefde van vader of moeder. Het ultieme signaal voor kinderen dat de scheiding voor altijd is en het tussen papa en mama echt nooit meer goed komt.
In spannende of nare tijden krijgt je brein een seintje om maar zo snel mogelijk stresshormonen aan te maken. Je hartslag gaat omhoog, net zoals je ademhaling en je bloeddruk. Je staat “aan”. Je lontje is uiterst kort en je voelt je rot. Omdat bij een scheiding het allemaal nog zo onzeker is wat er staat te gebeuren lukt het nauwelijks om het stressniveau weer omlaag te krijgen. Je hebt als ouder in deze periode al vaak je handen vol aan jezelf. Kinderen voelen dat en zeker de jonge kinderen gaan jou dan niet belasten. Dat is de dynamiek van de afhankelijkheid van het kind naar de ouder.
Jonge kinderen hebben een veilige, voorspelbare en liefdevolle omgeving nodig om hun basis te kunnen leggen. Wanneer ze al vroeg in hun leven blootgesteld worden aan stress als gevolg van o.a. een scheiding kan dit invloed hebben op hun ontwikkeling. Hoe langer de onveiligheid duurt hoe groter het effect. Bij jonge kinderen ontwikkelen zich juist de hersengebieden die gevoelig zijn voor stress erg snel. En door de stress gaat deze ontwikkeling anders dan bij kinderen die deze stress niet ervaren.
Onze hersenen, met name de prefrontale cortex, ons denkende brein heeft veel last van de effecten van stress. Met dit brein regelen we onze planning, onze aandacht, houden we overzicht en blijven we bij de les. Het regelt onze executieve functies en juist in de periode van chaos is dit het gedeelte van ons brein dat het eerste uitvalt. Met als resultaat chaos in het hoofd, wiebelige emoties, concentratiegebrek en onrust.
Sommige delen in je brein krimpen zelfs door stress waardoor het steeds moeilijker wordt om je stemming te reguleren en het heeft effect op je geheugen.
Onderzoekster Tyborowska van de Radboud Universiteit in Nijmegen onderzocht de effecten van stress in de kindertijd op de architectuur van het brein. Op 15 juni publiceerde ze in Scientific Reports de resultaten .
Uit dit onderzoek blijkt dat op hersenscans van deze kinderen die voor hun 5ejaar een ingrijpende gebeurtenis zoals een scheiding, ziekenhuisopname of overlijden van een ouder mee maken een verandering waarneembaar is in de hoeveelheid hersencellen.
Er is de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar traumatische stress bij jonge kinderen. Deze kinderen lijken, naast concentratie- en planningsproblemen erg kwetsbaar te zijn voor gedragsproblemen en angststoornissen. Ook zijn er aanwijzingen dat hevige stress op jonge leeftijd het risico op dementie verhoogt.
Voor ouders in scheiding is het een hele verantwoording te zorgen dat hun kinderen zo goed mogelijk door deze periode komen. Soms heb je als ouder hulp nodig om te kunnen dealen met je eigen pijn. Het erkennen dat je het niet allemaal alleen kunt is al een stap in de goede richting.
En regel je scheiding alsjeblieft in overleg. Met een mediator die jullie op het spoor houdt het gezamenlijke doel te bereiken. Goed uit elkaar gaan als partners en goed samen verder gaan als liefdevolle ouders.
Wil je vast beginnen? Vila Pinedo heeft een online training ontwikkeld speciaal voor ouders die het nog beter willen doen.
In 2017 waren er bijna 33.000 kinderen betrokken bij echtscheidingen. De kinderen van ouders die een geregistreerd partnerschap of een samenleving ontbonden zijn in deze telling niet meegenomen. Ondertussen is het aantal kinderen dat problemen ervaart ook nog nooit zo groot geweest. Dit jaar spreken we al van bijtkleuters en pestpeuters. Signalen dat veel aandacht moet komen voor stress bij jonge kinderen.